«Ο Ειδικός αναπτυξιακός ρόλος της ΕΕΤΑΑ στην προώθηση της εξοικονόμησης ενέργειας και της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας στον ενεργειακό τομέα»
Η κλιματική αλλαγή, η οποία τείνει να μετατραπεί σε κλιματική κρίση, θεωρείται από τις πλέον σημαντικές προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει η ανθρωπότητα.
Καθώς οι ενεργειακές ανάγκες αυξάνονται διεθνώς και γίνονται εντονότερες οι επιπτώσεις της καταστροφής του περιβάλλοντος, η δράση για το κλίμα τίθεται στο επίκεντρο της πολιτικής ατζέντας σχεδόν όλων των Κυβερνήσεων του πλανήτη.
Ειδικά για την Ευρώπη, ο στόχος είναι έως και το 2050 να καταστεί η πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρος στον κόσμο, με ενδιάμεσο στόχο το 2030, όπου οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου θα πρέπει να μειωθούν κατά τουλάχιστον 55% σε σχέση με τα επίπεδα του 1990.
Όσον αφορά την ΤΑ, οι επιπτώσεις ιδίως στους Δήμους έχουν διττό περιεχόμενο και αφορούν, αφενός, την σημαντική αύξηση του κόστους λειτουργίας των δημοτικών υποδομών (και ιδίως των ενεργοβόρων υποδομών όπως είναι οι κοινόχρηστοι χώροι, οι κτιριακές υποδομές, οι σχολικές μονάδες, οι μονάδες ύδρευσης και αποχέτευσης κτλ.,) αφετέρου δε, την ενεργειακή φτώχεια όλο και μεγαλύτερου μέρους της τοπικής κοινωνίας.
Η ενεργειακή κρίση όμως δεν αφορά την τοπική αυτοδιοίκηση μόνο ως μεγάλο καταναλωτή ενέργειας αλλά και ως διαχειριστή των υποθέσεων της τοπικής κοινωνίας. Όσο αποφασιστικά οφείλουμε να δράσουμε στο μέτωπο της κλιματικής αλλαγής άλλο τόσο πρέπει να παλέψουμε στο άλλο μεγάλο μέτωπο των κοινωνικών ανισοτήτων.
Η ενεργειακή δημοκρατία, η συμμετοχή δηλαδή των πολιτών, της ΤΑ, και των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων στην παραγωγή ενέργειας, η οποία ουσιαστικά παύει να αφορά λίγες μόνο μεγάλες επιχειρήσεις, διασφαλίζει ότι η ενεργειακή μετάβαση θα γίνει με όρους κοινωνικής δικαιοσύνης και με την κοινωνία σε ενεργό και όχι παθητικό ρόλο.
Στο πλαίσιο αυτό, οι Τοπικές Αρχές ωφελούνται, μέσω της εκπόνησης και εφαρμογής Σχεδίων Δράσης για τη Βιώσιμη Ενέργεια από:
- Τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης – ολοκληρωμένες εφαρμογές ενεργειακής απόδοσης σε κτίρια, ανοιχτούς χώρους (οδοφωτισμός πλατείες, αίθρια, πάρκα, κλπ),
- Αξιοποίησης όλων των χρηματοδοτικών εργαλείων όπως του ΕΣΠΑ, του Ταμείου Ανάκαμψης, των εθνικών προγραμμάτων, του ΤΠΔ κ.α.
- Την προώθηση της αυτοπαραγωγής ΑΠΕ από την Τοπική Αυτοδιοίκηση μέσω και Ενεργειακών Κοινοτήτων.
Μέχρι σήμερα αρκετοί Δήμοι και Περιφέρειες έχουν λάβει πρωτοβουλίες προς αυτή την κατεύθυνση.
Η ενεργειακή κοινότητα Χάλκης, για παράδειγμα, μπορεί να αποτελέσει πρότυπο για τα μικρά νησιά.
Επίσης σημαντική πρωτοβουλία αποτελεί η ενεργειακή κοινότητα Καρδίτσας, όσον αφορά την αξιοποίηση βιομάζας, καθώς και οι λοιπές πρωτοβουλίες της Αυτοδιοίκησης όπως της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδος, των δήμων Κοζάνης, Αγρινίου και άλλες.
Γνωρίζουμε βέβαια ότι ένα από τα βασικά προβλήματα είναι η εξασφάλιση στις Δημοτικές ενεργειακές κοινότητες του απαραίτητου, όπως λέγεται, «ηλεκτρικού χώρου» λόγω έλλειψης διαθεσιμότητας, όπως επίσης και τα θέματα χρηματοδότησης.
Η δανειοδότησή τους επίσης, από το τραπεζικό σύστημα , δεν διαφαίνεται, προς το παρόν, να εγκρίνεται εύκολα από το ελεγκτικό συνέδριο.
Παρά τα όποια προβλήματα όμως η εξέλιξη αυτή, που είναι ακόμη σε πρωταρχικό στάδιο, προβλέπεται να επισπευσθεί στα επόμενα χρόνια, χάρη στο πρόσφατο νομοθετικό πλαίσιο που προβλέπει και ευνοεί τη δημιουργία «Ενεργειακών Κοινοτήτων» με τη συμμετοχή Δήμων και πολιτών.
Αξίζει εδώ να αναφέρουμε ότι υπάρχουν χώρες όπως η Γερμανία που υπολογίζεται ότι οι Δήμοι έχουν έσοδα περίπου 9 δις ευρώ κάθε χρόνο από οικονομικές δραστηριότητες που σχετίζονται με τις ΑΠΕ.
Παράλληλα η προώθηση δράσεων ευαισθητοποίησης των πολιτών σε ζητήματα εξοικονόμησης ενέργειας, προστασίας και βιώσιμης διαχείρισης του αστικού περιβάλλοντος, είναι ιδιαίτερα σημαντική.
Η δημιουργία ενεργειακής συνείδησης αυτοδιοίκητών φορέων και πολιτών και η ενίσχυση της ενεργειακής παιδείας των πολιτών αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση προκειμένου να είναι σε θέση να συμμετέχουν σε συλλογικά σχήματα.
Η ΕΕΤΑΑ ως επιστημονικός και τεχνικός Σύμβουλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης έχει έγκαιρα αναγνωρίσει και προωθήσει το θεσμό της κοινωνικής οικονομίας, ο οποίος μπορεί να διαδραματίζει έναν ιδιαίτερο και σημαντικότατο ρόλο στην ενίσχυση της τοπικής ανάπτυξης, πάντα βεβαίως με την ενεργό συμμετοχή της Αυτοδιοίκησης ως κυρίαρχο φορέα.
Στον οδηγό που εκδόθηκε από την ΕΕΤΑΑ τον Ιανουάριο του 2021 με τίτλο «Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ», υπάρχει ειδική αναφορά για τις Ενεργειακές Κοινότητες. Ο οδηγός είναι αναρτημένος στο ιστοσελίδα μας.
Γνωρίζοντας πόσο σημαντικά είναι για την Αυτοδιοίκηση τα θέματα ενέργειας, ήδη συμβάλουμε σαν Εταιρεία προς αυτή την κατεύθυνση και σε συνεργασία με το ΚΑΠΕ και το Πράσινο Ταμείο προωθούμε την Ενεργειακή Κοινότητα στην Βόρεια Εύβοια.
Έχει δε εκπονηθεί ήδη μελέτη με τίτλο «ανάλυση πρωτοβουλιών Κοινοτικής Ενέργειας και υποδειγμάτων Ενεργειακών Κοινοτήτων για την περιοχή της Βόρειας Εύβοιας» και προχωρά με την υποστήριξη μας η σύσταση της Ενεργειακής Κοινότητας.
Επίσης, όπως ίσως γνωρίζετε στην ΕΕΤΑΑ έχει ήδη συσταθεί και λειτουργεί Τεχνική Υπηρεσία, για όσους Δήμους δεν διαθέτουν επάρκεια, και το κύριο βάρος δίνεται στη συστηματική υποστήριξη των μικρών ορεινών και νησιωτικών Δήμων.
Η Τεχνική Υπηρεσία της ΕΕΤΑΑ, εκπονεί τεχνικές μελέτες και δημοπρατεί για λογαριασμό των Δήμων, μελέτες, προμήθειες, έργα και επιβλέπει την υλοποίησή τους.
Ήδη με αρκετούς Δήμους, έχουμε συνάψει προγραμματικές συμβάσεις για την υποστήριξή τους και έχουν παραδοθεί αρκετές μελέτες καθώς επίσης έχουν αναληφθεί υποχρεώσεις για την επίβλεψη έργων τους.
Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονται και έργα που αφορούν την εξοικονόμηση ενέργειας και την ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων.
Στο πλαίσιο δε του νέου στρατηγικού της σχεδίου, η ΕΕΤΑΑ ως ΑΕ της Αυτοδιοίκησης, πέρα από την συστηματική ενημέρωση και υποστήριξη των Δήμων για την αξιοποίηση όλων των χρηματοδοτικών εργαλείων της επομένης περιόδου, περιλαμβάνει την υποστήριξη πρωτοβουλιών Δήμων σε θέματα εξοικονόμησης ενέργειας,
καθώς και την προώθηση των ενεργειακών Κοινοτήτων με στόχο την απόκτηση της ενεργειακής αυτονομίας τους και την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας.
Κλείνοντας θα ήθελα να υπενθυμίσω ότι ο ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης σε αυτόν τον κοινωνικο-πολιτικό στόχο οφείλει να είναι πρωταγωνιστικός. Εάν όντως θέλει να αποτελέσει πράγματι ισχυρό κρίκο της πολυεπίπεδης δημοκρατικής διακυβέρνησης, πεδίο του αποκεντρωμένου κράτους, και όχι απλά θεατή των δράσεων ενός συγκεντρωτικά δομημένου κράτους.